Όλοι έχουμε αναρωτηθεί γιατί πονάνε οι απογοητεύσεις. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει πολύ το γεγονός ότι αυτές οι εμπειρίες αλλάζουν σημαντικά την ισορροπία του νευρωνικού σύμπαντος που περιέχεται στον εγκέφαλό μας.
Από νευροχημική άποψη, η απογοήτευση είναι σχεδόν συνώνυμη με την απογοήτευση. Γνωρίζουμε καλά ότι είναι ίσως οι συναισθηματικές πραγματικότητες που βιώνονται περισσότερο στην καθημερινή ζωή. Τα δοκιμάζουμε όταν ο υπολογιστής μας κολλάει ξαφνικά, ειδικά όταν τα χρειαζόμαστε περισσότερο. Νιώθουμε απογοητευμένοι όταν κάποιος που θέλουμε να δούμε μας σηκώνει.
Νιώθουμε απογοήτευση όταν το αυτοκίνητό μας δεν θέλει να ξεκινήσει αλλά και όταν δεν λαμβάνουμε καμία απάντηση για την προσφορά εργασίας για την οποία υποβάλαμε αίτηση. Η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη απογοητευτικές στιγμές και λίγο πολύ έντονες απογοητεύσεις από εκείνα που αφήνουν το σημάδι τους πάνω μας, όπως αυτά που προκαλούνται από σημαντικούς ανθρώπους που μας πλήγωσαν σε μια δεδομένη στιγμή.
Όλες αυτές οι καταστάσεις μοιράζονται ένα σαφές γεγονός που ανακάλυψαν πρόσφατα οι νευροεπιστήμονες. Μπροστά σε οποιαδήποτε απογοήτευση, εμφανίζεται μια νευρωνική πυροδότηση στην οποία δημιουργείται ξαφνικά μια πτώση σεροτονίνης ντοπαμίνη και ενδορφίνες. Όλα αυτά τα μόρια που είναι υπεύθυνα για την ευημερία μας εξαφανίζονται από τον εγκέφαλό μας για μια στιγμή. Ας δούμε περισσότερες πληροφορίες παρακάτω.
Η προσδοκία είναι η ρίζα της αγωνίας.
-Γουίλιαμ Σαίξπηρ-
Γιατί πονάνε οι απογοητεύσεις; Μας το λέει η νευροεπιστήμη
Ο Jean Paul-Sartre είπε ότι κάθε ονειροπόλος είναι καταδικασμένος να βιώνει μεγάλο αριθμό απογοητεύσεων. Μερικές φορές χτίζουμε προσδοκίες που είναι πολύ υψηλές γνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι από εμάς εμπιστευόμαστε ιδανικές επιθυμίες και απεριόριστες αρετές σε άλλους . Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι μας απογοητεύουν, αλλά είναι εξίσου αλήθεια ότι κι εμείς μπορούμε να αποτύχουμε, να απογοητεύσουμε και να παραμείνουμε απογοητευμένοι.
Αυτή η ψυχολογική πραγματικότητα είναι μέρος της ζωής και όμως ο εγκέφαλός μας συνεχίζει χωρίς να την χωνεύει καλά. Βασίζεται πάνω απ' όλα σε κοινωνικές και συναισθηματικές αρχές και αναζητά πάντα την ασφάλεια του να νιώθει μέρος σε κάτι ή κάποιον με σταθερό και προβλέψιμο τρόπο. Για παράδειγμα, αν έχουμε έναν καλό φίλο, περιμένουμε να είναι πάντα καλός. Αν έχουμε σύντροφο περιμένουμε να είναι ειλικρινής μαζί μας και δεν υπάρχει χώρος για ψέματα και προδοσίες.
Ωστόσο σε μια δεδομένη στιγμή αυτό το ιδανικό ασφάλειας που είχαμε θα μπορούσε να εξαφανιστεί. Ο λόγος για τον οποίο οι απογοητεύσεις πονάνε οφείλεται σε αυτό που πρόκειται να σας εξηγήσουμε.
Η εγκεφαλική χαμπενούλα είναι το κέντρο της απογοήτευσης
Roberto Malinow, καθηγητής νευροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια του Σαν Ντιέγκο και η ομάδα του διεξήγαγαν μια μελέτη που μας επέτρεψε να ανακαλύψουμε τον περίπλοκο μηχανισμό της απογοήτευσης. Κατάφεραν να δείξουν τη συμμετοχή της εγκεφαλικής χαμπενούλας σε διαδικασίες όπως η απογοήτευση και η κατάθλιψη.
Όταν ένα άτομο αισθάνεται απογοητευμένο, υπάρχει άμεση απελευθέρωση του γλουταμικό και GABA στο habenula. Εάν ο εγκέφαλος στείλει μεγάλες ποσότητες από αυτούς τους νευροδιαβιβαστές, το αίσθημα της απογοήτευσης θα είναι μεγαλύτερο. Αυτό σημαίνει ότι Είναι ο εγκέφαλός μας που ερμηνεύει τον αντίκτυπο της εμπειρίας και ρυθμίζει την ένταση του συναισθηματικού μας πόνου.
Ταυτόχρονα, το αίσθημα της απογοήτευσης ή της ενόχλησης για το ότι δεν κατάφερες κάτι ή ότι έκανες λάθος επεξεργάζεται αυτή την πολύ μικρή (και προγονική) περιοχή του εγκεφάλου του υποθαλαμικού πυρήνα.
Γιατί πονάνε οι απογοητεύσεις; Οι ενδορφίνες φταίνε
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει τη γεύση της απογοήτευσης τουλάχιστον μία φορά. Πέρα από την υποκείμενη αιτία, υπάρχει ένα γεγονός για το οποίο όλοι έχουμε ακούσει: οι απογοητεύσεις βλάπτουν σωματικά. Σημειώνουμε επίσης κάποια κούραση σωματικό βάρος, μούδιασμα και την αίσθηση ότι ο κόσμος κινείται πολύ γρήγορα ενώ εμείς ακόμα προσπαθούμε να επεξεργαστούμε την απογοήτευση που βιώσαμε.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Αυτά τα δεδομένα είναι πολύ ενδιαφέροντα. Όταν δεχόμαστε ένα δυνατό χτύπημα όταν κόβουμε ή καίμε τον εαυτό μας, είναι γνωστό ότι το σώμα μας απελευθερώνει ενδορφίνες για να ανακουφίσει όσο το δυνατόν περισσότερο αυτή τη ταλαιπωρία. Ο εγκέφαλος αντιδρά αμέσως σε αυτό το μήνυμα που στέλνουν οι υποδοχείς μας μετά από έναν σωματικό τραυματισμό.
Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τις ψυχολογικές πληγές. Αν και ο εγκέφαλος ερμηνεύει την απογοήτευσή μας ως πλήγμα στη συναισθηματική μας ισορροπία, δεν ανταποκρίνεται με ενδορφίνες. Αντίθετα, πολύ συχνά καταλήγουμε να σωματοποιούμε την ταλαιπωρία με τη μορφή σωματικού πόνου με ημικρανίες και μυϊκές συσπάσεις.
Πώς να αντιμετωπίσετε τις απογοητεύσεις;
Οι νευρολόγοι το λένε ο λόγος πίσω από τον δυνατό πόνο που προκαλείται από απογοητεύσεις είναι ότι έρχονται οι τελευταίοι επεξεργάζεται το μεταιχμιακό σύστημα . Αυτή η δομή του εγκεφάλου μας είναι η πιο πρωτόγονη και αυτή που σχετίζεται με τα συναισθήματά μας. Τις περισσότερες φορές όταν υποφέρουμε από μια αναταραχή στην οποία κάποιος μας απογοητεύει ή - το χειρότερο - στην οποία αποτυγχάνουμε και νιώθουμε απογοητευμένοι από αυτή την αποτυχία, φιλτράρουμε αυτές τις εμπειρίες με καθαρά συναισθηματικό τρόπο.
Ένας τρόπος να μειώσουμε τον αντίκτυπο των προαναφερθέντων εμπειριών είναι να τις κατευθύνουμε προς τον εγκεφαλικό μας φλοιό, δηλαδή να τις επεξεργαστούμε με ορθολογικό τρόπο και να τις αναλύσουμε από μια πιο αντικειμενική σκοπιά. Είναι σαφές ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο να γίνει. Όχι όταν αυτό που νιώθουμε είναι το βάρος της προδοσίας και της καταστροφής αυτού που εκτιμούμε περισσότερο: της εμπιστοσύνης.
Ωστόσο, πρέπει να το κάνουμε. Και μπορούμε να το δουλέψουμε ελέγχοντας τις αρνητικές σκέψεις και σταματώντας να ψάχνουμε για ευθύνες. Αλλά και ισιώνοντας τις προσδοκίες με το να είμαστε πιο ρεαλιστές και να αποδεχόμαστε αυτό που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Τελικά Γνωρίζουμε ότι οι απογοητεύσεις δεν μπορούν να ξεχαστούν, αλλά δεν μπορούν να ξεπεραστούν.
Μπορούμε να ζήσουμε μαζί τους αποδεχόμενοι ό,τι συνέβη, αλλά να είμαστε ξεκάθαροι ότι το πιο σημαντικό είναι να προχωρήσουμε. Έχουμε ακόμα υπέροχες ιστορίες να γράψουμε, εκείνες στις οποίες δεν εξετάζονται τα βάσανα.
