Σύνδρομο γενικής προσαρμογής: τι είναι;

Το 1950 ο Hans Selye, καθηγητής και διευθυντής του Πειραματικού Ινστιτούτου Ιατρικής και Χειρουργικής στον Καναδά, εισήγαγε η έννοια του σύνδρομο γενικής προσαρμογής (SGA) . Με βάση διάφορες μελέτες όπως αυτή του Claude Bernard Frank Hartmann και του Cannon, ο επιστήμονας προσπάθησε να δημιουργήσει ένα δίκτυο διαφορετικών εννοιών που εξηγούν την αντίδραση του οργανισμού στο στρες.

Η μελέτη του Selye ορίζει το άγχος όχι μόνο ως μια φυσιολογική διαδικασία προσαρμογής αλλά και ως αιτία ασθένειας. Κατέληξε σε αυτά τα συμπεράσματα με την ένεση ενός διαλύματος βασισμένου σε εκχυλίσματα ωοθηκών αγελάδας σε ινδικά χοιρίδια. Το αποτέλεσμα ήταν μια διεύρυνση και υπερδραστηριότητα του φλοιού των επινεφριδίων.

Εκτός από αυτό, ορισμένα όργανα του ανοσοποιητικό σύστημα (ο σπλήνας, ο θύμος και οι λεμφαδένες) έγιναν μικρότεροι. Το διάλυμα προκάλεσε επίσης γαστρικά και εντερικά έλκη σε ποντίκια. Ο Selye υπέθεσε την ύπαρξη ενός μοτίβου αντίδρασης στο στρες πάντα το ίδιο.

Φαίνεται ότι στην πραγματικότητα δεν αλλάζει ανεξάρτητα από το ερέθισμα που το προκάλεσε. Το σύνδρομο γενικής προσαρμογής υποδηλώνει λοιπόν το σύνολο των προσαρμοστικών αντιδράσεων του σώματος στο στρες που συνδέονται στενά μεταξύ τους.

Η προσαρμοστικότητα και η αντίσταση στο στρες είναι θεμελιώδεις απαιτήσεις για τη ζωή. Τόσο τα όργανα όσο και οι ζωτικές λειτουργίες παίζουν ενεργό ρόλο σε αυτά.

-Μετάξι 1950-

Φάσεις του συνδρόμου γενικής προσαρμογής

Το γενικό σύνδρομο προσαρμογής αποτελείται από τρεις φάσεις : η αντίδραση συναγερμού, η φάση αντίστασης και η φάση εξάντλησης.

Φάση συναγερμού

• Ενεργοποιείται στην αρχή του εκδήλωση κινδύνου ή απειλής. Εδώ ο οργανισμός αρχίζει να αναπτύσσει μια σειρά από φυσιολογικές και ψυχολογικές αλλοιώσεις που τον προετοιμάζουν να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

• Ο συμπαθητικό νευρικό σύστημα ενεργοποιείται.

• Συμβαίνουν Φυσιολογικές αλλαγές όπως πάλη ή φυγή.

Φάση αντίστασης

• Φάση προσαρμογής στην αγχωτική κατάσταση.

• Οι φυσιολογικές αλλαγές συμβαίνουν για να εξασφαλιστεί η κατανομή των πόρων στον οργανισμό. Ο άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων ενεργοποιείται.

• Η σεξουαλική και αναπαραγωγική δραστηριότητα μειώνεται για εξοικονόμηση ενέργειας.

Σε περίπτωση προσαρμογήςθα υπάρξουν συνέπειες όπως μείωση της γενικής αντίστασης του οργανισμού, χαμηλότερη απόδοση του ατόμου χαμηλότερη ανοχή στην απογοήτευση και τα λοιπά.

Φάση εξάντλησης

• Υπάρχει μειωμένη ικανότητα αντίστασης και προσαρμογής από την πλευρά του οργανισμού.

Μια ασθένεια μπορεί να προκληθεί λόγω κακής προσαρμοστικότηταςγια παράδειγμα γαστρεντερικά έλκη, υπέρταση, έμφραγμα του μυοκαρδίου και νευρικές διαταραχές.

• Σε αυτό το στάδιο φυσιολογικές διαταραχές Οι ψυχολογικές ή ψυχοκοινωνικές καταστάσεις τείνουν να είναι χρόνιες ή μη αναστρέψιμες.

Σύνδρομο γενικής προσαρμογής: αλλόσταση

Ο οργανισμός ενεργοποιεί διαδικασίες προσαρμογής παρουσία στρεσογόνων καταστάσεων. Έτσι η allostati έχει ως στόχο την ομοιόσταση δηλαδή την αποκατάσταση της ισορροπίας.

Η ομοιόσταση ορίζεται ως η ισορροπία μεταξύ των φυσιολογικών συστημάτων που διατηρούν τη ζωή. Αυτές είναι συντονισμένες φυσιολογικές διεργασίες που λειτουργούν για να διατηρούν σταθερές τις περισσότερες από τις αξίες του σώματος. Αυτή η έννοια ορίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα από τον Walter Cannon, ο οποίος επίσης τόνισε τη σημασία της ενεργοποίησης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.

Το αλλοστατικό φορτίο θα μπορούσε να οριστεί ως η σωρευτική δαπάνη που συμβαίνει στα διαφορετικά συστήματα του οργανισμού μετά από μια παρατεταμένη ή κακώς ρυθμιζόμενη αντίδραση. Θα ήταν αυτό το τίμημα που πληρώνει ο οργανισμός όταν αναγκάζεται να προσαρμοστεί σε αντίξοες συνθήκες τόσο ψυχοκοινωνικό όσο και σωματικό.

Τύποι αλλόστασης

• Επανάληψη
• Έλλειψη προσαρμογής και εξοικείωσης
• Παρατεταμένη ανταπόκριση λόγω καθυστέρησης στη φάση αποκατάστασης
• Ανεπαρκής ανταπόκριση λόγω αντισταθμιστικής υπερκινητικότητας άλλων μεσολαβητών

Το Allostasis προσφέρει έναν μηχανισμό αντιστάθμισης για διάφορα προβλήματα συμπεριλαμβανομένης της αντιρροπούμενης καρδιακής ανεπάρκειας, της αντιρροπούμενης νεφρικής ανεπάρκειας και της αντιρροπούμενης ηπατικής ανεπάρκειας.

Εδώ ο Sterling (2004) προτείνει έξι αλληλένδετες αρχές που βρίσκονται πίσω από την αλλόσταση:

• Οι οργανισμοί προορίζονται να είναι αποτελεσματικοί.
• Η αποτελεσματικότητα απαιτεί αμοιβαίες ανταλλαγές.
• Η αποτελεσματικότητα απαιτεί επίσης να γνωρίζουμε πώς να προβλέψουμε τις μελλοντικές ανάγκες.
• Αυτή η πρόβλεψη με τη σειρά της απαιτεί από κάθε αισθητήρα να προσαρμοστεί στο αναμενόμενο εύρος εισόδου.
• Η πρόβλεψη απαιτεί επίσης κάθε αρθρωτό σύστημα να προσαρμόζεται στο αναμενόμενο εύρος ζήτησης.
Η προγνωστική προσαρμογή εξαρτάται από συμπεριφορά και οι νευρικοί μηχανισμοί προσαρμόζονται σε αυτό.

Εδώ το γενικό σύνδρομο προσαρμογής γίνεται ένα παράδειγμα του πώς το άγχος είναι η πηγή ορισμένων παθολογιών. Στην καθημερινότητά μας υπάρχουν πολλά αγχωτικά ερεθίσματα που μπορούν να πυροδοτήσουν αυτό το σύνδρομο. Είναι επομένως σημαντικό να γνωρίζουμε την ύπαρξή του και τον αντίκτυπό του.