Τα τικ στα παιδιά: συμπτώματα και θεραπεία

Τα τικ είναι γρήγορες και ξαφνικές κινητικές εκδηλώσεις που προκύπτουν από την ακούσια σύσπαση μιας ή περισσότερων μυϊκών ομάδων. Είναι ακούσια στερεότυπα επαναλαμβανόμενα απρόβλεπτα μη ρυθμικά. Τα τικ στα παιδιά επιδεινώνονται υπό άγχος ή θυμό και μπορεί να μετριαστεί με ελιγμούς απόσπασης της προσοχής ή συγκέντρωσης.

I τικ στα παιδιά είναι η πιο συχνή κινητική διαταραχή. Η προκαταρκτική ώθηση φαίνεται να είναι το ακούσιο μέρος του τικ και συχνά η κίνηση γίνεται για να μπλοκάρει αυτή την ώθηση. Ωστόσο, τα μικρότερα παιδιά με ταχεία τικ το περιγράφουν ως ένα ξαφνικό φαινόμενο που έρχεται χωρίς προειδοποίηση ή εθελοντική συμμετοχή.

Τα τικ στα παιδιά: πότε εμφανίζονται και πώς εξελίσσονται

Τα τικ στα παιδιά εμφανίζονται γενικά μεταξύ 4 και 7 ετών. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι πρώτες εκδηλώσεις είναι: επαναλαμβανόμενα βλεφαρίσματα, ρουθουνίσματα, καθαρισμός του λαιμού ή βήχας. Είναι πιο συχνά στους άντρες με αναλογία 3 προς 1.

Τα τικ έχουν σημαντικές διακυμάνσεις τόσο στη σοβαρότητα όσο και στη συχνότητα. Πολλά παιδιά που έχουν μικρά τικ και επιβάτες μεταξύ 4 και 6 ετών δεν θα πάνε στο γιατρό. Στο 55-60% των περιπτώσεων τα τικ θα έχουν πρακτικά εξαφανιστεί μέχρι το τέλος της εφηβείας ή την πρώιμη ενήλικη ζωή.

Σε ένα άλλο 20-25% των περιπτώσεων τα τικ γίνονται σπάνια και περιστασιακά. Τέλος, σε περίπου 20% των περιπτώσεων τα τικ συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή (σε ορισμένες περιπτώσεις επιδεινώνονται).

Κλινικά χαρακτηριστικά των τικ

Μπορούν να αναγνωριστούν ορισμένα χαρακτηριστικά που καθορίζουν αυτές τις κινητικές εκδηλώσεις. Ας δούμε ποιες:

Τα τικ επιδεινώνονται σε αγχωτικές καταστάσειςμε κούραση, ασθένεια, συγκίνηση ή υπερβολική έκθεση σε οθόνες.

• Μειώνονται όταν το παιδί αφοσιώνεται σε μια απαιτητική και ενδιαφέρουσα από γνωστική άποψη δραστηριότητα.

• Δεν παρεμβαίνουν σε σημαντικές ενέργειες ούτε προκαλούν πτώσεις ή τραυματισμούς. Οποιαδήποτε εκδήλωση αυτού του τύπου τικ (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ονομάζονται ανασταλτικά τικ) πρέπει να αξιολογηθεί από ειδικό για να αποκλειστεί η πιθανότητα λειτουργικού συστατικού.

• Σημαντικές διαφορές μπορούν να παρατηρηθούν όταν τα παιδιά κινηματογραφούνται.

Γενικά συνοδεύουν διαταραχές προσωπικότητας και καταστάσεις του δυσλειτουργική οικογένεια .

• Μπορεί να συνοδεύονται από κάποιο αίσθημα ευχαρίστησης μαζί με εκφράσεις του προσώπου παρά την πολυπλοκότητα της κίνησης.

• Όσοι υποφέρουν από αυτό αισθάνονται ότι δεν μπορούν να το αποφύγουν.

• Δεν προηγείται μια προαίσθηση.

Ταξινόμηση των τικ

Τα τικ ταξινομούνται ως απλά ή σύνθετα κινητικά και φωνητικά.

Απλά τικ:εκδηλώνονται με ξαφνικές κινήσεις ή σύντομους, επαναλαμβανόμενους ήχους.

Σύνθετα κινητικά τικ: είναι αντίθετα κινήσεις συντονισμένες με διαδοχικό αλλά ακατάλληλο τρόπο. Για παράδειγμα, κουνώντας το κεφάλι σας επανειλημμένα επαναλαμβάνοντας τις χειρονομίες των άλλων ( οικοπρασία ) ή να κάνετε άσεμνες χειρονομίες ( κοπροπρασία ).

Πολύπλοκα φωνητικά τικ: χαρακτηρίζονται από περίτεχνη παραγωγή ήχου αλλά τοποθετημένα σε ανεπαρκές περιβάλλον.Ένα παράδειγμα είναι αυτό της επανάληψης συλλαβών, μπλοκαρίσματος, επανάληψης προσωπικών λέξεων (παλιλαλία), επανάληψης λέξεων που ακούγονται (ηχολαλιά) ή επανάληψης άσεμνων λέξεων (κοπρολαλιά).

Ταξινόμηση των τικ στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5)

Παροδική διαταραχή τικ : κινητικά ή φωνητικά τικ ή και τα δύο που υπάρχουν για λιγότερο από ένα χρόνο.

Επίμονη κινητική ή φωνητική διαταραχή τικ: απλά ή πολλαπλά κινητικά τικ ή φωνητικά τικ υπάρχουν για περισσότερο από ένα χρόνο.

Σύνδρομο Tourette(ST): πολλαπλά κινητικά τικ που σχετίζονται με φωνητικά τικ που διαρκούν ένα χρόνο δεν χρειάζεται απαραίτητα να υπάρχουν μαζί και να εκδηλώνονται με αυξανόμενη μορφή.

Τα τικ σε παιδιά που σχετίζονται με άλλες παθολογίες

Τα τικ στα παιδιά συχνά συνδέονται με δυσκολία στον έλεγχο των παρορμήσεων σε ήπιες αλλοιώσεις στη νευροψυχολογική και κινητική δραστηριότητα και σε υψηλό ποσοστό άλλων ψυχιατρικών ή αναπτυξιακών διαταραχών.

Για παράδειγμα, εμφανίζονται συχνά στην περίπτωση του ΔΕΠΥ (30-60% των περιπτώσεων) ψυχαναγκαστική συμπεριφορά (30-40% των περιπτώσεων) άγχος (25%) καταστροφική συμπεριφορά (10-30%) αλλαγές διάθεσης (10%) ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (5%) και δυσκολίες στον κινητικό συντονισμό. Σε ορισμένα παιδιά παρατηρούνται και επεισόδια θυμού.

Αιτιολογία: η προέλευση των τικ στα παιδιά

Τα τικ έχουν πολύπλοκη πολυπαραγοντική αιτιολογία και είναι εξαιρετικά κληρονομήσιμα. Η συμφωνία στα μονοζυγωτικά δίδυμα είναι 87%.

Στο παρελθόν, τα τικ θεωρούνταν ότι σχετίζονται με τη συμπεριφορά ή το άγχος και συχνά αναφέρονται ως νευρικές συνήθειες ή συσπάσεις. Σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι νευρολογικές κινήσεις που μπορεί να επιδεινωθούν σε στιγμές άγχους αλλά ότι δεν είναι αυτή η αιτία.

Οι υποκείμενοι μηχανισμοί περιλαμβάνουν διάφορα νευρωνικά δίκτυα στον εγκέφαλο μεταξύ του φλοιού και των βασικών γαγγλίων (κυκλώματα μετωπιαίου-ραβδωτού-θαλάμου) αλλά μπορεί επίσης να περιλαμβάνει και άλλες περιοχές του εγκεφάλου όπως το μεταιχμιακό σύστημα, τον μέσο εγκέφαλο και την παρεγκεφαλίδα. Έχουν επίσης περιγραφεί ανωμαλίες στην ενδοδεκτική συνείδηση ​​και στην κεντρική αισθητικοκινητική επεξεργασία.

Θεραπεία τικ σε παιδιά: συμπεριφορικές παρεμβάσεις

Οι συμπεριφορικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν διαφορετικές τεχνικές, αν και η πορεία που θα ακολουθήσει με το παιδί θα εξαρτηθεί από την αρχική διάγνωση, την ανταπόκριση στη θεραπεία και τα γεγονότα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας (Bados 2002).

Η θεραπεία αντιστροφής συνήθειας (HRT) και η πρόληψη έκθεσης και ανταπόκρισης (ERP) είναι παρεμβάσεις που εφαρμόζονται συχνά σε περιπτώσεις τικ σε παιδιά με βάση ισχυρά επιστημονικά στοιχεία. Μειώνουν τις βαθμολογίες σοβαρότητας τικ και συχνότητας (Παγκόσμια βαθμολογία σοβαρότητας τικ του Yale) κατά 40-50%.

Θεραπεία αντιστροφής συνήθειας (HRT)

Η θεραπεία αντιστροφής συνήθειας που προτείνεται από τον Azrin (Azrin and Peterson 1988) διδάσκει στον ασθενή να αναγνωρίζει την προειδοποιητική ώθηση του τικ και στη συνέχεια να εφαρμόζει μια ενέργεια - που ονομάζεται ανταγωνιστική απόκριση - η οποία μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης του ενοχλητικού τικ.

Περιλαμβάνει 11 κύριες τεχνικές οργανωμένες σε 5 φάσεις:

Επίγνωση.Μάθετε να αναγνωρίζετε τα ερεθίσματα και τις καταστάσεις που προηγούνται της εκδήλωσης του τικ.
• Λεπτομερής περιγραφή του τικ και εκπαίδευση για την οικειοθελή αναπαραγωγή του.
• Αυτοπαρατήρηση για την αναγνώριση του τικ όταν εμφανίζεται.
• Πρώιμη αναγνώριση με εκπαίδευση για την αναγνώριση των αισθήσεων που προηγούνται του τικ.
• Αναγνώριση επικίνδυνων καταστάσεων στις οποίες είναι πιο πιθανό να συμβεί το τικ.

Ασκήσεις χαλάρωσης.

Ανάπτυξη ανταγωνιστικής απόκρισης ασύμβατης με το τικ. Πρέπει να είναι μια συμπεριφορά που αντανακλά τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
• Αποτρέψτε την εκδήλωση του τικ.
• Πρέπει να μπορεί να διατηρηθεί για αρκετά λεπτά.
• Πρέπει να προκαλέσει αύξηση της επίγνωσης του τικ.
• Να είστε κοινωνικά αποδεκτοί.
• Να είναι συμβατή με την καθημερινή δραστηριότητα.
• Πρέπει να ενισχύει τους μύες που είναι ανταγωνιστικοί σε αυτούς που εμπλέκονται στις εκδηλώσεις του τικ.
• Πρέπει να περιλαμβάνει ισομετρική ένταση των μυών που αντιτίθενται στην ακούσια κίνηση.

Κίνητρο.Αυτή η φάση απευθύνεται τόσο στον ασθενή όσο και στην οικογένεια. Περιλαμβάνει τρεις τυπικές τεχνικές παρακίνησης:
Ανασκόπηση των προβλημάτων που προκαλούνται από τικ. Κοινωνική υποστήριξη.Ο ασθενής ε τον οικογενειακό κύκλο αναλαμβάνουν να πραγματοποιήσουν (ή να βοηθήσουν στην πραγματοποίηση) της διαδικασίας. Πραγματοποίηση συμπεριφοράς στο κοινό.Έτσι ώστε ο ασθενής να δει τη δυνατότητα πραγματοποίησης της προτεινόμενης μεθόδου δημόσια.

Γενίκευση προπόνησης.Εκτελέστε ασκήσεις στις οποίες ο ασθενής πρέπει να φανταστεί τον εαυτό του να εκτελεί σε επικίνδυνες καταστάσεις που προσδιορίζονται στη φάση 1.

Θεραπεία έκθεσης και πρόληψη απόκρισης

Η πρακτική της έκθεσης και της πρόληψης απόκρισης βοηθά τον ασθενή να συνηθίσει στην κατάστασή του και τον διδάσκει να αισθάνεται και να ανέχεται Ο ασθενής καλείται να ελέγξει τα τικ του ενώ ο θεραπευτής μετράει το χρόνο που μπορεί να αντισταθεί.

Δεν χρησιμοποιούνται ανταγωνιστικές απαντήσεις ή αξεσουάρ. Οι ασθενείς επαναλαμβάνουν το τεστ αντίστασης αρκετές φορές κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας και η διάρκεια του χρόνου κατά τον οποίο μπορούν να διατηρήσουν τα τικ υπό έλεγχο επιμηκύνεται προοδευτικά.

Το να κάνετε αυτή την άσκηση τακτικά και συστηματικά σας βοηθά να προπονηθείτε ανοχή στις παρορμήσεις τικ και, με την πάροδο του χρόνου, στην ικανότητα του ασθενούς να τα ελέγχει. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας ο θεραπευτής αναφέρεται στις παρορμήσεις για να ρωτήσει τον ασθενή πόσο δυνατοί είναι. Αυτός ο τύπος αλληλεπίδρασης εκθέτει τον ασθενή στο άγχος του να έχει τικ παρά το γεγονός ότι μιλάει για αυτόν.

Φαρμακολογική αντιμετώπιση των τικ σε παιδιά

Η απόφαση να καταφύγουμε σε μια φαρμακολογική θεραπεία για τη θεραπεία των τικ στα παιδιά εξαρτάται από τη φύση των τικ και γενικά είναι μια λύση που προορίζεται για τις πιο σοβαρές ή ενοχλητικές περιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσουν πόνο ή τραυματισμό. Προς το παρόν το κλονιδίνη (ένας αγωνιστής υποδοχέα α₂-αδρενεργικό) είναι το πιο χρησιμοποιούμενο φάρμακο.

Απεναντίας Τα αντιψυχωσικά/αντιδοπαμινεργικά φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικά στους ενήλικες. Η κλινική πρακτική δείχνει επίσης καλή αποτελεσματικότητα της αριπιπραζόλης στα παιδιά.

Οι βενζοδιαζεπίνες γενικά δεν συνταγογραφούνται για τη θεραπεία των τικ, αλλά σε οξεία και σοβαρή κλινική κατάσταση μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Βοηθούν επίσης στη μείωση του άγχους κατά τη διάρκεια των επιθέσεων αλλά προτιμάται να αποφεύγονται λόγω του φαινομένου ανάκαμψης.