Ο Δαίδαλος ήταν Έλληνας εφευρέτης, αρχιτέκτονας και γλύπτης. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία έχτισε (μεταξύ άλλων) τον περίφημο λαβύρινθο για τον βασιλιά Μίνωα της Κρήτης. Το όνομα Δαίδαλος σημαίνει επιδέξια σφυρηλατημένος.
Είναι μια μυθική φιγούρα και το όνομά του χρησιμοποιείται για να αναγνωρίσει μια πολυάριθμη σειρά χαρακτήρων. Στον Δαίδαλο, οι Έλληνες συγγραφείς προσωποποίησαν τις τέχνες της γλυπτικής και της αρχιτεκτονικής ιδιαίτερα μεταξύ των Αθηναίων και των Κρητικών.
Λέγεται ότι έζησε στην εποχή του Μίνωα και του Θησέα. Ωστόσο, ο Όμηρος δεν το αναφέρει παρά μόνο σε ένα απόσπασμα για το οποίο αιωρούνται πολλές αμφιβολίες.
Ποια είναι η προέλευση του Δαίδαλου;
Οι αρχαίοι συγγραφείς μας μιλούν γενικά για τον Δαίδαλο ως Αθηναίο που καταγόταν από τον Ερεχθέα, τον αρχαϊκό βασιλιά της Αθήνας. Άλλοι όμως τον θεωρούν Κρητικό λόγω της μεγάλης περιόδου που έζησε στην Κρήτη.
Σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη που μας παρέχει τις πληρέστερες πληροφορίες ο Δαίδαλος ήταν γιος του Μέτρηση που ήταν γιος του Ερεχθέα και που με τη σειρά του ήταν γιος του Εριχθόνιου. Άλλοι συγγραφείς προτείνουν ότι ο Δαίδαλος ήταν γιος του Ευπάλαμου ή του Παλαμώνα. Η μητέρα του λεγόταν Αλσίπη (Ιφινώ ή Φρασιμήδη).
Ο Δαίδαλος αφιερώθηκε στη γλυπτική και έφερε μεγάλες βελτιώσεις στην τέχνη της εποχής. Είχε δύο παιδιά: Ικάρος και Iapige. Ο ανιψιός του Talo παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του.
Ο φθόνος του εφευρέτη
Ο Δαίδαλος ήταν έτσι υπερήφανος των επιτευγμάτων του ότι δεν άντεχε την ιδέα να έχει αντίπαλο. Η αδερφή του εμπιστεύτηκε τον γιο της για να του μάθει τις μηχανικές τέχνες.
Ο Πέρντιξ (αυτό ήταν το όνομα του ανιψιού του) γνωστός και ως Τάλως ή Κάλος ήταν εξοικειωμένος με την τέχνη και αμέσως έδειξε εκπληκτική απόδειξη ευρηματικότητας.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Πέρντιξ σήκωσε τη σπονδυλική στήλη ενός ψαριού ενώ περπατούσε κατά μήκος της ακτής. Εμπνευσμένος από το σχήμα της σπονδυλικής στήλης, πήρε ένα κομμάτι σίδερο και το σφυρηλάτησε, μιμούμενος το, εφευρίσκοντας έτσι το πριόνι.
Σε μια άλλη περίπτωση ο Πέρντιξ έβαλε δύο κομμάτια σιδήρου μαζί. Ένωσε δύο άκρες με ένα πριτσίνι και ακόνισε τις άλλες δύο, εφευρίσκοντας έτσι την πυξίδα.
Ο Δαίδαλος ζήλευε τόσο πολύ τις επιτυχίες του ανιψιού του που όταν του δόθηκε η ευκαιρία έσπρωξε τον Πέρδιξ με αποτέλεσμα να πέσει από την Ακρόπολη. Όμως η θεά Αθηνά μεταμόρφωσε τον Πέρδικα σε πέρδικα επιτρέποντάς του να προσγειωθεί με ασφάλεια. Ταυτόχρονα έκανε μια ουλή σε σχήμα πέρδικας στον δεξιό ώμο του Δαίδαλου.
Ο Δαίδαλος καταδικάστηκε για αυτό το έγκλημα και μετά από μια περίοδο κρυφής αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αθήνα.
Κρήτη ένας λαβύρινθος και μια ξύλινη αγελάδα
Μόλις ο Δαίδαλος έφτασε στην Κρήτη έγινε δεκτός στην αυλή του βασιλιά Μίνωα και της συζύγου του Πασιφάης. Δυστυχώς, μέσα σε λίγο καιρό ενεπλάκη σε μια άλλη τρομερή κατάσταση.
Έτυχε ο Μίνωας αντί να το προσφέρει ως θυσία στον θεό της θάλασσας αποφάσισε να κρατήσει έναν υπέροχο λευκό ταύρο που του είχε δώσει ο θεός Ποσειδώνας. Γεμάτος θυμό, ο Ποσειδώνας παρότρυνε την Πασιφάη επιθυμία σωματικά ο ταύρος.
Η Πασιφάη ζήτησε από τον Δαίδαλο να φτιάξει μια ξύλινη αγελάδα στην οποία θα μπορούσε να κρυφτεί για να ζευγαρώσει με τον ταύρο. Η γυναίκα έμεινε έγκυος και γέννησε τον Μινώταυρο, ένα πλάσμα με ανθρώπινο σώμα και κεφάλι ταύρου.
Μετά τη γέννηση του Μινώταυρου, ο Μίνωας ζήτησε από τον Δαίδαλο να φτιάξει έναν λαβύρινθο για να τον φυλακίσει και να τον εμποδίσει να δραπετεύσει: τον περίφημο λαβύρινθο του Μινώταυρου.
Για να εκτελέσει τις εντολές του Μίνωα, ο Δαίδαλος δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά έργα που ήταν γνωστά εκείνη την εποχή. Ο λαβύρινθος είχε άπειρους διαδρόμους που διασταυρώνονταν μεταξύ τους και που μπέρδευαν όποιον έμπαινε σε σημείο που δεν μπορούσε πια να βρει την έξοδο του.
Κάθε επτά χρόνια οι Αθηναίοι έπρεπε να προσφέρουν επτά παλικάρια και επτά κορίτσια για να θυσιαστούν στον Μινώταυρο. Αυτή η θυσία χρησίμευσε για τη διατήρηση της ειρήνης μεταξύ των δύο πόλεων μετά τον άδικο φόνο του Ανδρόγεου γιου του Μίνωα.
Ένα χρόνο, ο Θησέας προσφέρθηκε εθελοντικά ανάμεσα στους νέους που προσφέρθηκαν για θυσία και ερωτεύτηκε παράφορα την Αριάδνη, κόρη του Μίνωα. Η πριγκίπισσα δεν ήθελε τον θάνατο του αγαπημένου της και γι' αυτό ζήτησε βοήθεια από τον Δαίδαλο.
Ο Δαίδαλος έδωσε στον Θησέα μια μπάλα νήματος που του επέτρεψε να ξεφύγει από τον λαβύρινθο: στερεώνοντας το λινό νήμα στην είσοδο του λαβύρινθου, ο Θησέας μπόρεσε να βρει το δρόμο του πίσω στην έξοδο. Αυτό το τέχνασμα επέτρεψε στον Θησέα να βρει το δρόμο του έξω από τον λαβύρινθο αφού σκότωσε τον Μινώταυρο.
Η φυγή του Δαίδαλου και του Ίκαρου
Ο βασιλιάς Μίνωας ήταν ακόμα έξαλλος με την κατασκευή της ξύλινης αγελάδας. Ως τιμωρία φυλάκισε τον Δαίδαλο και τον γιο του Ίκαρο στον τεράστιο λαβύρινθο.
Ο Δαίδαλος ήξερε την έξοδο, ωστόσο δεν μπορούσε να ξεφύγει από το νησί με τον γιο του γιατί όλοι οι θαλάσσιοι δρόμοι παρακολουθούνταν συνεχώς. Χρειάστηκε λοιπόν να χρησιμοποιήσει όλη του την εφευρετικότητα για να ξεφύγει. Κατασκεύασε δύο ζευγάρια φτερά με ξύλινα ραβδιά που χρησίμευαν ως στηρίγματα για αληθινά φτερά. Για να στερεώσει τα φτερά χρησιμοποίησε κερί.
Ο Δαίδαλος έδωσε στον Ίκαρο ακριβείς οδηγίες για το πώς να πετάξει. Δεν ήταν απαραίτητο να πετάξεις πολύ χαμηλά για να αποφύγεις να βυθίσεις τα φτερά στο θαλασσινό νερό και όχι πολύ ψηλά γιατί ο ήλιος μπορούσε να λιώσει το κερί.
Κατάφεραν να διαφύγουν και κατευθύνθηκαν προς τη Σικελία. Όμως ο Ίκαρος με υπερηφάνεια δεν άκουσε τη συμβουλή του πατέρα του και πέταξε πολύ ψηλά. Ο ήλιος έλιωσε το κερί, τα φτερά καταστράφηκαν και ο Ίκαρος έπεσε στη θάλασσα όπου πνίγηκε.
Ο Ίκαρος έπεσε κοντά στη Σάμο και το σώμα του μεταφέρθηκε από τα ρεύματα σε κοντινό νησί. Το νησί αυτό ονομαζόταν Ικαρία (ή Νικαρία) προς τιμήν του και η θάλασσα που το περιβάλλει Θάλασσα της Ικαρίας.
Δαίδαλος ο καινοτόμος
Τα πολλά ανέκδοτα δίνουν στον Δαίδαλο τη φήμη ενός μεγάλου καινοτόμου σε πολλούς έννοια . Για παράδειγμα σε Φυσική ιστορία (Φυσική ιστορία) Ο Πλίνιος του αποδίδει την εφεύρεση της ξυλουργικής.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ήταν αυτός που συνέλαβε τα κατάρτια και τα πανιά για τον στόλο του Μίνωα. Ο Παυσανίας από την πλευρά του του απέδωσε την κατασκευή πολυάριθμων ξύλινων λατρευτικών μορφών που εντυπωσίασαν όλη την Ελλάδα.
Λέγεται επίσης ότι σμίλεψε αρκετά αγάλματα προσέχοντας τις πιο μικρές λεπτομέρειες και ότι λόγω του ρεαλισμού τους έμοιαζαν ζωντανά: θα είχαν τραπεί σε φυγή αν δεν τα είχαν δεμένα στον τοίχο με αλυσίδα!
Το όνομα Δαίδαλος χρησιμοποιείται για να καλέσουμε οποιονδήποτε ανώνυμο Έλληνα αεροπόρο. Επιπλέον του αποδίδονται
Ερμηνεία του θρύλου
Ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος αναπαρίστανται σε πολυάριθμα ελληνικά αγγεία σε τοιχογραφίες της Πομπηίας και η εικόνα τους είναι χαραγμένη σε πολυάριθμους πολύτιμους λίθους. Ένα διάσημο ρωμαϊκό ανάγλυφο δείχνει τον Δαίδαλο να διαμορφώνει τα φτερά με τα οποία δραπέτευσε από την Κρήτη.
Αργότερα, πολλοί καλλιτέχνες απέτισαν φόρο τιμής σε αυτούς τους δύο μυθολογικούς χαρακτήρες: Ο Pieter Bruegel (ο Πρεσβύτερος) ζωγράφισε την πτώση του Ίκαρου αλλά και τους Antoon van Dyck και Charles Le Brun. Επιπλέον, ο Δαίδαλος είναι παρών στους πίνακες του Brill και σε μια σειρά από γλυπτά του Antonio Canova.
Συγγραφείς όπως ο James Joyce και ο W.H. Ο Auden εμπνεύστηκε από τον μύθο του Δαίδαλου, βοηθώντας να διατηρηθεί το όνομα και ο μύθος του ζωντανά στον 21ο αιώνα.
Η ιστορία του Δαίδαλου διεγείρει τον προβληματισμό σχετικά με τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των εφευρέσεων κάποιου. Είναι ένα είδος πηγής από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για να κατανοήσουμε και να αποτρέψουμε τις εφευρέσεις και τις ανακαλύψεις από το να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό.
Στην περίπτωση των φτερών του Ίκαρου, για παράδειγμα, ο Δαίδαλος δημιούργησε κάτι με καταστροφικές συνέπειες.
