Όπως σε όλα τα πράγματα στη ζωή, δεν υπάρχουν οριστικές κατηγορίες ή απόλυτοι ορισμοί. Το ίδιο συμβαίνει και με την υπερηφάνεια που μπορεί να χρησιμοποιηθεί καλά ή άσχημα. Στην ψυχολογία, δύο είδη υπερηφάνειας έχουν οριστεί: η θετική και η αρνητική . Η θετική υπερηφάνεια ονομάζεται αυτοεκτίμηση ενώ η αρνητική υπερηφάνεια ονομάζεται υπερηφάνεια.
Το πρώτο είναι απαραίτητο για να νιώσουμε ασφάλεια και να ζήσουμε μια ισορροπημένη ζωή, να εκτιμήσουμε σωστά τον εαυτό μας, να βρούμε τη θέση μας στον κόσμο και να είμαστε περήφανοι γι' αυτό. όλα αυτά είναι απολύτως υγιεινά. Το δεύτερο καμάρι, αυτό που μας απομακρύνει και μας τοποθετεί πάνω από τον κόσμο, είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός συγκρούσεων και είναι ικανός να κορεστεί τη ζωή μας με αυτές.
Η αρνητική πλευρά της υπερηφάνειας ορίζεται ως η υπέρβαση της αυτοεκτίμησης και της εκτίμησης των δικών του προσόντων, επομένως το υποκείμενο θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από τους άλλους. Αυτός ο τύπος υπερηφάνειας μας εμποδίζει να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας και να τα διορθώσουμε και κάνει εμφανή την απουσία ταπεινότητας.
Η ταπεινοφροσύνη, το αντίθετο της υπερηφάνειας, μας επιτρέπει να υιοθετήσουμε μια ανοιχτή, ευέλικτη και δεκτική στάση για να μάθουμε όλα όσα δεν γνωρίζουμε ακόμη. Οι περήφανοι άνθρωποι μεταφέρουν ψυχική κούραση εξαιτίας τους εγώ δυσανάλογα παράπονα για τα άτομα για τις καταστάσεις της εποχής της χώρας τους κ.λπ. Αυτό θα τους αναγκάσει αναπόφευκτα να μεταπηδήσουν από τη μια σύγκρουση στην άλλη.
Αν η υπερηφάνεια δεν μετριαστεί θα είναι η μεγαλύτερη τιμωρία μας
(Dante Alighieri)
Όταν η υπερηφάνεια γίνεται αλαζονεία
Ο όρος superbia προέρχεται από την ομώνυμη λατινική λέξη
Η υπερηφάνεια που μας κάνει να νιώθουμε ανώτεροι κάθε φορά που συγκρίνουμε τον εαυτό μας με κάποιον υποδηλώνει ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας. Από εδώ πηγάζει η αλαζονεία με την οποία θέλουμε να αποδείξουμε ότι έχουμε πάντα δίκιο. Χρησιμοποιούμε επίσης τη ματαιοδοξία επιδεικνύοντας τα πλεονεκτήματά μας, τις αρετές μας και τις δικές μας επιτυχίες .
Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να είναι ιδεολογικά πολύ μισαλλόδοξοι, να προσκολλώνται σε μια ενιαία θέση και να αποτρέπουν οποιαδήποτε εξωτερική συνεισφορά . Η ικανότητά τους για εισαγωγή είναι πολύ χαμηλή και δείχνουν σθεναρή αντίσταση στο να ζητούν συγχώρεση και να αλλάζουν: δεν σκέφτονται καθόλου την αλλαγή γιατί πιστεύουν ότι ήδη τα κάνουν όλα τέλεια.
Παρουσιάζουν σκλήρυνση και συναισθηματική απόσταση και είναι απίθανο να ξεχάσουν μια παράβαση. Αυτά τα χαρακτηριστικά περιορίζουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Η περηφάνια δεν κατεβαίνει ποτέ οικειοθελώς από το ψηλό της βάθρο αλλά αργά ή γρήγορα θα πέσει από αυτό.
(Francisco de Quevedo)
Ειλικρίνεια να νικήσουμε την περηφάνια μας
Η ειλικρίνεια μπορεί να είναι πολύ επώδυνη στην αρχή, αλλά γρήγορα γίνεται πηγή απελευθέρωσης. Μας επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε το αλήθεια για το ποιοι είμαστε και πώς σχετιζόμαστε με τον εσωτερικό μας κόσμο. Έτσι ξεκινάμε το μονοπάτι που μας οδηγεί στη συναισθηματική μας ευεξία. η καλλιέργεια αυτής της αρετής έχει πολλά θεραπευτικά αποτελέσματα.
Πρώτον, ο φόβος να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και να αντιμετωπίσουμε τη σκοτεινή μας πλευρά μειώνεται. Μας εμποδίζει επίσης να συνεχίσουμε να φοράμε μάσκα με την οποία ευχαριστούμε τους άλλους και γίνουμε αποδεκτοί από το κοινωνικό και εργασιακό μας περιβάλλον. Αυτή η ιδιότητα μας απαγορεύει επίσης να σαρώνουμε τις συναισθηματικές μας συγκρούσεις κάτω από το χαλί.
Η ειλικρίνεια μας δίνει δύναμη να αμφισβητούμε τον εαυτό μας, εντοπίζοντας το ψέμα και τα ψέματα που μας απειλούν ως πειρασμούς από μέσα. Καθώς η ειλικρίνεια ενσωματώνεται στην ουσία μας, η υπερηφάνεια μας θα εξαφανιστεί καθώς δεν θα χρειάζεται πλέον να παίζουμε ρόλους για να δίνουμε μια εικόνα του εαυτού μας που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Η ειλικρίνεια είναι το πρώτο κεφάλαιο στο βιβλίο της σοφίας.
(Τόμας Τζέφερσον)
