Τι εννοούμε όταν λέμε ότι η πολωμένη σκέψη είναι μια γνωστική παραμόρφωση ? Αυτή η δήλωση σημαίνει ότι πρόκειται για ένα συλλογιστικό λάθος στο οποίο μπορεί να πέσει ένα άτομο χωρίς να το καταλάβει. Το υποκείμενο επεξεργάζεται λανθασμένα τις πληροφορίες που παρέχει η πραγματικότητα και αυτό τον οδηγεί να βιώσει μια συναισθηματική διαταραχή.
Οι γνωστικές στρεβλώσεις περιγράφηκαν από τους Albert Ellis και Aaron Beck. Γενικά ορίζονται ως λανθασμένες πεποιθήσεις που προκαλούν δυσλειτουργικές καταστάσεις του νου. Είναι παράλογοι φόβοι ή συναισθήματα αβάσιμης θλίψης, κ.λπ πολωμένη σκέψη είναι επομένως ένας τύπος γνωστικής παραμόρφωσης.
Με την πολωμένη σκέψη, μια ακραία απλοποίηση της πραγματικότητας ζωντανεύει . Τα πράγματα είναι μαύρο ή άσπρο καλό ή κακό κ.λπ. Δεν μπορούμε να δούμε τις αποχρώσεις που υπάρχουν μεταξύ του ενός άκρου και του άλλου. Όποιος το παρουσιάζει αυτό παραμόρφωση νιώθει άνετα να τοποθετεί την πραγματικότητα σε ένα από τα άκρα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Πώς πρέπει να το αντιμετωπίσουμε; Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτές και σε άλλες ερωτήσεις.
Η γενίκευση είναι πάντα λάθος.
Hermann Keyserling
Τα χαρακτηριστικά της πολωμένης σκέψης
Το κύριο χαρακτηριστικό της πολωμένης σκέψης είναι η τάση να γενικεύει και να περιλαμβάνει διαφορετικές πραγματικότητες στην ίδια κατηγορία. Γι' αυτό οι λέξεις που προτιμούν όσοι σκέφτονται έτσι είναι οι πιο κατηγορηματικές: πάντα, ποτέ όλα, τίποτα κλπ. Το κάνουν αυτόματα. Πρακτικά αναγκάζονται να εγκιβωτίζουν και να κατηγοριοποιούν τα πάντα για να το αντιμετωπίσουν πραγματικότητα .
Το ανησυχητικό είναι ότι γενικά αυτές οι ακραίες κατηγορίες είναι πολύ αρνητικές . Χρησιμοποιούνται για να επαναλάβουν την ύπαρξη κάτι κακό. Εκφράσεις όπως όλα πάντα πάνε στραβά ή καταλήγουν πάντα να με εκμεταλλεύονται είναι κοινές. Μαζί με άλλους παρόμοιους συλλογισμούς.
Για όσους έχουν πολωμένη σκέψη είναι σαν να μην υπάρχουν αποχρώσεις ή μεσαία σημεία. Χτίζουν μεγάλο μέρος της ταυτότητάς τους σε αυτές τις φαινομενικά πειστικές ταξινομήσεις. Και ακόμα κι αν η πραγματικότητα τους δείχνει ότι κάνουν λάθος, διστάζουν εγκαταλείπω αυτή τους τη ριζοσπαστικοποίηση.
Γιατί εμφανίζεται αυτή η γνωστική παραμόρφωση;
Γενικά, η πολωμένη σκέψη είναι χαρακτηριστικό όσων υιοθετούν μια θέση του θυματοποίηση σε σύγκριση με τη ζωή . Κανείς δεν το κάνει έτσι από μια απλή ιδιοτροπία. Είναι ένα συναισθηματικό μπλοκ που είναι προϊόν κακώς επιλυμένων εμπειριών. Βαθιά μέσα υπάρχει η ιδέα να έχεις βιώσει άσχημα πράγματα και να μην τα αξίζεις.
Το θύμα βλέπει τον εαυτό του ως παθητικό αντικείμενο των περιστάσεων ή της μοίρας. Δεν πιστεύει ότι είχε τον έλεγχο των αρνητικών γεγονότων που βίωσε ή του τρόπου με τον οποίο τα αντιμετώπισε. Δηλώνει ότι υπέστη ζημιά χωρίς δικό του λάθος και ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι γι' αυτό.
Είναι επομένως ένα μπλοκ στη συναισθηματική ανάπτυξη . Αυτοί οι άνθρωποι συνεχίζουν να βλέπουν τον εαυτό τους ως παιδιά. Δεν έχουν ανακαλύψει ακόμη εργαλεία ή πόρους που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να ξεπεράσουν πολλές από τις δυσκολίες τους. Σε αντάλλαγμα προβάλλουν το παράπονό τους και υιοθετούν την πολωμένη σκέψη ως υποστήριξη των υπαρξιακών τους πεποιθήσεων.
Ξεπεράστε την πολωμένη σκέψη
Αυτός ο τύπος σκέψης δεν είναι απλώς ένα ενοχλώ γνωστικό αλλά συνεπάγεται προηγούμενες ανεπίλυτες δυσκολίες. Το να το ξεπεράσετε σημαίνει να πάρετε μια νέα προοπτική για την ιστορία σας και τι είστε και μπορείτε να κάνετε τώρα.
Η αναγνώριση του εαυτού του ως θύματος περιστάσεων συνεπάγεται επίσης ένα σημαντικό πλεονέκτημα: απαλλάσσει κάποιον από την ευθύνη. Και φυσικά για να βγει ένας άνθρωπος από αυτή την κατάσταση θα πρέπει να αποδεχθεί ότι είναι υπεύθυνος για ό,τι του συμβαίνει αλλά κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα προβλήματα.
Ένας καλός τρόπος για να αναγνωρίσουμε αυτό το πρόβλημα είναι να εντοπίσουμε τους αυτοματισμούς της πολωμένης σκέψης . Βάζετε ξυπνητήρι κάθε φορά που λέτε κατηγορηματικές λέξεις όπως ποτέ πάντα όλα τίποτα κ.λπ. Σταματήστε λοιπόν για να σκεφτείτε πόσο λογική είναι η δήλωση που μόλις κάνατε σχετικά με αυτό.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να προσδιορίσετε τις καταστάσεις στις οποίες αισθάνεστε θύματα. Ίσως μια ρομαντική ή οικογενειακή σχέση που σας προκαλεί δυσφορία ή μια δουλειά που θεωρείτε πολύ απαιτητική.
Αλλά τότε είναι η μόνη επιλογή να αντισταθείς και να αντέξεις το πρόβλημα; Ή μήπως υπάρχουν άλλες διέξοδοι αλλά φοβάστε να τις πάρετε; Ίσως η πολωμένη σκέψη είναι ένας δείκτης ότι δεν παίρνετε τον εαυτό σας αρκετά στα σοβαρά . Ίσως χρειάζεστε λίγο χώρο και χρόνο για να σκεφτείτε τι σας συμβαίνει.
