Σύμφωνα με το DSM-5 μεταξύ 2 και 3% του πληθυσμού στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες πάσχει από διαταραχή πανικού. Είναι διπλάσια συχνότερη στις γυναίκες από ότι στους άνδρες και η ηλικιακή ομάδα που επηρεάζεται περισσότερο είναι 20-24 ετών. Τι ακριβώς είναι όμως αυτή η διαταραχή; Τι την πυροδοτεί και πώς αντιμετωπίζεται;
Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε αυτή τη διαταραχή άγχους που μπορεί να γίνει πολύ αναπηρική, που χαρακτηρίζεται από ξαφνικές κρίσεις πανικού και τον φόβο να τις ξαναζήσουμε.
Διαταραχές αγχώδους τύπου μαζί με τις καταθλιπτικές διαταραχές και αυτές που σχετίζονται με τη χρήση ναρκωτικών, έχουν το υψηλότερο ποσοστό επιπολασμού στον κόσμο. Κάνοντάς τα ορατά αυξάνει την ευαισθητοποίηση για την έκταση και τον αντίκτυπό τους .
Ορισμός και συμπτώματα της διαταραχής πανικού
Η διαταραχή πανικού είναι ένας τύπος αγχώδους διαταραχής που χαρακτηρίζεται σύμφωνα με το DSM-5 ( Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών ) από το επαναλαμβανόμενη εμφάνιση ξαφνικών και απρόβλεπτων κρίσεων πανικού.
Τις στιγμές που προηγούνται της επίθεσης το άτομο μπορεί να είναι ήρεμο ή ανήσυχο. Από την άλλη πλευρά, στις διαταραχές πανικού το υποκείμενο φοβάται να ξαναζήσει μια επίθεση που παρεμβαίνει σοβαρά στη ζωή του.
Τι είναι όμως οι κρίσεις πανικού ή οι κρίσεις; Ξαφνικά και παροδικά επεισόδια στα οποία εμφανίζονται έντονα συναισθήματα αγωνίας, δυσφορίας και φόβου. Η διάρκεια είναι μεταβλητή (περίπου 15 λεπτά). η μέγιστη ένταση επιτυγχάνεται μετά από λίγα λεπτά.
Τα συμπτώματα που συνοδεύουν μια κρίση πανικού είναι διαφορετικά . Περιλαμβάνουν εφίδρωση υπεραερισμός ταχυκαρδία τρόμος ζάλη έμετο και ναυτία . Εμείς
Διασχιστικά συμπτώματα όπως αποπραγματοποίηση (η αίσθηση ότι αυτό που συμβαίνει δεν είναι πραγματικό) και αποπροσωποποίηση (να νιώθεις ξένος στη δική σου ψυχική κατάσταση ή σώμα).
Το βάρος του άγχους είναι μεγαλύτερο από το κακό που το προκαλεί.
– Ανώνυμος –
Αιτίες διαταραχής πανικού
Ποιες είναι οι αιτίες της διαταραχής πανικού; Δεν είναι πάντα γνωστά καθώς είναι ποικίλα . Για παράδειγμα, η πρώτη κρίση πανικού μπορεί να προκληθεί από περιστασιακούς παράγοντες. Αλλά ο φόβος ότι η κρίση θα επαναληφθεί μπορεί να συνδεθεί με μια αρνητική και δυσμενή ερμηνεία των σωματικών αισθήσεων (που δεν σχετίζονται με το άγχος).
Ερμηνεύοντας κάποιες σωματικές αισθήσεις ως που προκαλούν άγχος, αυτές μπορούν να ενταθούν. Ως εκ τούτου, δημιουργούν περισσότερο φόβο και άγχος και μπορεί να οδηγήσουν σε κρίση πανικού.
Επίσης Η γενετική μπορεί να σχετίζεται με την αιτιολογία της διαταραχής πανικού . Άτομα με μέλη της οικογένειας που πάσχουν από μια αγχώδη διαταραχή είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν μια αγχώδη διαταραχή. Τέλος, προηγούμενες εμπειρίες και η εκμάθηση ορισμένων μοντέλων συμπεριφοράς μπορούν να επηρεάσουν τη γένεση μιας διαταραχής πανικού.
Ο φόβος είναι η αβεβαιότητα στην αναζήτηση της ασφάλειας.
– Φ. Κρισναμούρτι –
Θεραπεία της διαταραχής πανικού
Μεταξύ των αποτελεσματικών ψυχοθεραπειών σε περίπτωση διαταραχής πανικού βρίσκουμε τα εξής.
Πολυσυστατικά γνωστικά-συμπεριφορικά προγράμματα
Δύο προγράμματα έχουν αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικά στη θεραπεία της διαταραχής πανικού:
- Barlow's Panic Control Treatment (2007).
- Γνωσιακή θεραπεία των Clark και Salkovskis (1996).
Η θεραπεία του Barlow περιλαμβάνει έκθεση in vivo σε ενδοσυλληπτικές αισθήσεις ως κεντρικό στοιχείο της παρέμβασης.
Η γνωστική θεραπεία Clark και Salkovskis στοχεύει στον εντοπισμό, τον έλεγχο και την τροποποίηση λανθασμένων αισθήσεων υπέρ πιο ρεαλιστικών. Αποτελείται από στοιχεία ψυχοεκπαίδευσης, γνωστικής αναδιάρθρωσης, πειράματα συμπεριφοράς που βασίζονται στην πρόκληση αισθήσεων φόβου και χρήσιμες συμβουλές για την εγκατάλειψη συμπεριφορών ασφαλείας.
Ασκήσεις αναπνοής
Μεταξύ αυτών βρίσκουμε τις ασκήσεις αργής αναπνοής του Chalkley (1983) για κρίσεις πανικού. Ο πρωταρχικός στόχος είναι η εκμάθηση ενός αργή και διαφραγματική αναπνοή .
Επί του παρόντος όμως αμφισβητείται η αποτελεσματικότητά του ως μεμονωμένης παρέμβασης . Το ιδανικό είναι να εντάξετε αυτές τις ασκήσεις σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα.
Εφαρμόστηκε χαλάρωση
Για τη διαταραχή πανικού χρησιμοποιείται κυρίως η εφαρμοσμένη χαλάρωση του Öst (1988). Ο ασθενής διδάσκεται προοδευτική μυϊκή χαλάρωση ; Ως εκ τούτου χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσει σταδιακά πρώτα τις σωματικές αισθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν πανικό και δεύτερον με τις δραστηριότητες και τις καταστάσεις που προηγουμένως απέφευγε το υποκείμενο.
Θεραπεία έκθεσης in vivo
Μία από τις πιο αποτελεσματικές είναι η θεραπεία έκθεσης των William and Falbo (1996). Ο ασθενής εκτίθεται στην πραγματική ζωή και με συστηματικό τρόπο στις καταστάσεις που φοβάται και αποφεύγει .
Διέγερση πνευμονογαστρικής κατά της διαταραχής πανικού
Ο διέγερση του πνευμονογαστρικού από τους Sartory και Olajide (1988) επιχειρεί να ελέγξει τον καρδιακό ρυθμό του ασθενούς χρησιμοποιώντας τεχνικές μασάζ καρωτίδας. Μέρος της θεραπείας περιλαμβάνει πίεση που ασκείται στο μάτι ενώ αποβάλλεται αέρας από τους πνεύμονες.
Εντατική θεραπεία με επίκεντρο τις αισθήσεις
Οι συγγραφείς αυτής της θεραπείας για τη διαταραχή πανικού είναι οι Morisette Spiegel και Heinrichs (2005). ΚΑΙ μια επέμβαση που διαρκεί 8 συνεχόμενες ημέρες . Ο στόχος είναι να εξαλειφθεί ο φόβος των σωματικών αισθήσεων.
Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποιείται ολική και μη σταδιακή έκθεση αντιμετωπίζοντας αμέσως τις πιο τρομακτικές αισθήσεις . Η έκθεση ενισχύεται επίσης με την πρόκληση σωματικών αισθήσεων μέσω σωματικών ασκήσεων.
Θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης
Μέσα σε αυτή τη θεραπεία που ονομάζεται ACT βρίσκουμε την πιο ευρέως αποδεκτή γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία για τον πανικό από τους Levitt και Karekla (2005).
Αποτελείται από μια τυπική γνωστική-συμπεριφορική διαδικασία που περιλαμβάνει ψυχοεκπαίδευση καταστάσεων και ενδοδεκτικής έκθεσης γνωστική αναδιάρθρωση . Προβλέπει επίσης και άλλα στοιχεία της ΠΡΑΞΗΣ όπως π.χ ενσυνειδητότητα και την πιθανή αύξηση σε χρήσιμες δραστηριότητες για την αντιμετώπιση του άγχους .
Φαρμακοθεραπεία
Η φαρμακοθεραπεία που χρησιμοποιείται και έχει επικυρωθεί για τη διαταραχή πανικού περιλαμβάνει τη χρήση αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών. Γενικά συνταγογραφούνται SSRIs όπως αντικαταθλιπτικά και βενζοδιαζεπίνες ή ηρεμιστικά ως αγχολυτικά.
Τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην ηρεμία του άγχους, αλλά το ιδανικό θα είναι πάντα μια θεραπεία που συνδυάζει ψυχοθεραπεία με φαρμακοθεραπεία. Στην πραγματικότητα, βαθιές αλλαγές επιτυγχάνονται πάντα με επαρκή ψυχολογική υποστήριξη ή θεραπεία.
Με άλλα λόγια, η φαρμακοθεραπεία μπορεί να καθησυχάσει και να θέσει τα θεμέλια για να αρχίσει να εργάζεται πάνω στη διαταραχή. Ωστόσο Η ψυχοθεραπεία θα επιτρέψει στον ασθενή να αλλάξει τις πεποιθήσεις του και να σταματήσει να αποφεύγει ορισμένες καταστάσεις και αισθήσεις.
