Η Ασπασία της Μιλήτου ήταν Ελληνίδα έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ. Το όνομα Ασπασία σημαίνει όμορφο καλωσόρισμα. Γεννήθηκε στη Μίλητο όπως μερικοί από τους πρώτους Έλληνες φιλοσόφους όπως ο Θαλής Αναξίμανδρος και ο Αναξιμένης. Σε ηλικία είκοσι ετών άφησε τη γενέτειρά του και μετακόμισε στην Αθήνα.
Το ξέρουμε για αυτήν ήταν μια έξυπνη και όμορφη γυναίκα ; Πιστεύεται ότι ήταν ο πατέρας της που την μύησε στην πορνεία, αλλά σε αντίθεση με το πορνό (πόρνες που προορίζονταν για χυδαίους άνδρες χωρίς πλούτη) Aspasia in Mileto είχε υψηλό επίπεδο μόρφωσης που της επέτρεψε να γίνει μέλος του ελίτ κύκλου των εταίρων : εταίρες πολύ καλλιεργημένες και σεβαστές για τη σοφία τους.
Ωστόσο, τα στοιχεία που έχουμε για τη ζωή της Ασπασίας είναι σπάνια και αβέβαια Το όνομά του εμφανίζεται σε έργα συγγραφέων όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοφάνης . Γνωρίζουμε ότι είχε ισχυρή επιρροή στην πολιτική και πολιτιστική ζωή της Αθήνας, ιδίως λόγω της στενής σχέσης του με τον Περικλή.
Το όνομα της Ασπασίας εμφανίζεται όχι μόνο στα αρχαία κείμενα αλλά και στα έργα της σύγχρονης εποχής, ιδιαίτερα σε εκείνα ορισμένων ρομαντικών συγγραφέων του 19ου αιώνα που την έβλεπαν ως μούσα. Είναι δύσκολο να εντοπίσουμε τη βιογραφία του, καθώς οι περισσότερες πληροφορίες που γνωρίζουμε βασίζονται σε υποθέσεις. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τη σημασία αυτής της αρχαίας Ελληνίδας.
Ο βίος της Ασπασίας της Μιλήτου
Μετά τη μετακόμιση στην Αθήνα η Ασπασία άρχισε να διαχειρίζεται ένα σπίτι αναψυχής επισκέφθηκαν άνδρες από τους σημαντικότερους πολιτικούς και πολιτιστικούς κύκλους της πόλης. Τακτικοί πελάτες του είναι ο Σωκράτης Αναξαγόρας και ο κυβερνήτης Περικλής . Λέγεται για τον τελευταίο ότι την ερωτεύτηκε τόσο πολύ που άφησε τη νόμιμη γυναίκα του για να την κάνει ερωμένη του.
Το γεγονός δεν διέφυγε από τους κωμικούς της εποχής έκαναν την Ασπασία έναν από τους αγαπημένους στόχους της σάτιρας τους . Ο θεατρικός συγγραφέας Ερμίππο τη μήνυσε, αναγκάζοντάς την να παρουσιαστεί στα δικαστήρια με διπλές κατηγορίες: ασέβεια και ασέβεια. Ο Περικλής, ωστόσο, τη βοήθησε με την επιρροή του να ξεφύγει από την καταδίκη λαμβάνοντας τη χάρη των δικαστών.
Από την ένωση της Ασπασίας και του Περικλή γεννήθηκε ο Περικλής ο νεότερος για τον οποίο λέγεται ότι τον ακολούθησε ως μητέρα και δασκάλα . Μετά τον θάνατο του κυβερνήτη Πλούταρχου λέει ότι η Ασπασία έζησε και απέκτησε έναν γιο με τον Αθηναίο στρατηγό Λυσικλή, μετά τον θάνατο του οποίου χάθηκαν και τα ίχνη της. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι πέθανε γύρω στο 401-400 π.Χ.
Υπερασπίσου το δικαίωμά σου να σκέφτεσαι γιατί ακόμα και να σκέφτεσαι λάθος είναι καλύτερο από το να μην σκέφτεσαι καθόλου.
-Υπατία Αλεξανδρείας-
Το να είσαι γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα
Για την Ασπασία της Μιλήτου μιλούν αρκετοί σύγχρονοι συγγραφείς . Υπάρχουν αυτοί που την επικαλούνται στα κείμενά τους, αυτοί που την κρίνουν για το επάγγελμά της ή αυτοί που τη θυμούνται για την ομορφιά της, την εξυπνάδα της και τη δεξιοτεχνία της στη ρητορική. Ήταν μια πολύ σημαντική γυναίκα στα αρχαία χρόνια αλλά υπό ποιες συνθήκες απέκτησε τέτοια αναγνώριση;
Το πρώτο σημείο που πρέπει να διευκρινιστεί είναι πώς ήταν η ζωή των Ελληνίδων εκείνη την εποχή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν εκεί αμέτρητα εμπόδια στη γυναικεία ολοκλήρωση και πολλοί περιορισμοί και απαγορεύσεις στην κοινωνική τους ζωή στο πολιτική του τότε. Οι γυναίκες δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα τα καθήκοντά τους περιορίζονταν στη φροντίδα του σπιτιού και των απογόνων. Ήταν εντελώς αποκλεισμένοι από τη δημόσια ζωή και μπορούσαν να φύγουν από το σπίτι μόνο για να συμμετάσχουν σε φεστιβάλ της πόλης. Είναι πιθανό, ωστόσο, ότι στη Μίλητο η κατάσταση ήταν σημαντικά διαφορετική και ότι οι γυναίκες εκεί απολάμβαναν μεγαλύτερη ελευθερία από εκείνες της Αθήνας.
Πάντως Το να είσαι γυναίκα σήμαινε να αφοσιωθείς εγώ στην οικογένεια και να είμαι ιδιοκτησία του ανθρώπου. Ο πιο πολύτιμος άνδρας είχε δικαίωμα σε περισσότερες γυναίκες που εξισώνονταν έτσι με ένα είδος βραβείου ή αναγνώρισης της επιτυχίας του.
Η αγάπη ήταν το όπιο των γυναικών όπως η θρησκεία για τις μάζες. Όσο αγαπούσαμε, βασίλευαν οι άντρες.
-Κέιτ Μιλέ-
Οι διαφορετικές ταυτότητες της Ασπασίας της Μιλήτου
Εκτός από γυναίκα, η Ασπασία έπρεπε να ζήσει με μια άλλη ταμπέλα: αυτή του μια περαιτέρω μορφή αποκλεισμού σε μια κοινωνία που βασίζεται ήδη στην ανδρική κυριαρχία. Ωστόσο Το ότι ήταν ξένη της επέτρεψε επίσης να έχει εκπαιδευτικό υπόβαθρο διαφορετικό από αυτό των Αθηναίων συγχρόνων της και να αναπτυχθεί με μεγαλύτερη ελευθερία.
Για το λόγο αυτό αυτή Δεν παραιτήθηκε από την εκτέλεση αποκλειστικά των καθηκόντων που προέρχονταν από τον ρόλο της ως γυναίκας, αλλά μπόρεσε επίσης να αφοσιωθεί σε ορισμένες δραστηριότητες που προορίζονταν αποκλειστικά για άνδρες. Η αρχαία ιστορικός Εύα Κανταρέλα λέει ότι στην αρχαία Ελλάδα οι άνδρες μπορούσαν να έχουν τρεις τύπους γυναικών: σύζυγο (για καταγωγή), παλλακίδα (για σεξουαλικές σχέσεις) και εταίρα (για ευχαρίστηση, ωστόσο κατανοητή ως γενική ικανοποίηση μεγαλύτερης ανάγκης).
Η τρίτη ταυτότητα της Ασπασίας της Μιλήτου ήταν ακριβώς η τελευταία. Παρά ό,τι θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί, η ετικέτα hetèra δεν είχε απαραίτητα αρνητική χροιά και επειδή αφορούσε οι μόνες πραγματικά ελεύθερες γυναίκες χρονικός. Μάλιστα, οι εταίρες μπορούσαν να βγουν έξω, να συμμετάσχουν σε συμπόσια δίπλα σε άνδρες και μπορούσαν ακόμη και να δέχονται καλεσμένους στο σπίτι, αν είχαν την τύχη να τους στηρίξει ένας ισχυρός άνδρας. Ήταν η εξαίρεση που αποδείκνυε τον κανόνα για τις γυναίκες της Αθήνας και διέφερε σχεδόν από κάθε άποψη από τις νόμιμες συζύγους των ανδρών.
Όσον αφορά την εκπαίδευση, για παράδειγμα, οι εταίρες ήταν πολύ πιο σοφοί από τις παντρεμένες γυναίκες, γι' αυτό οι πολιτικοί και οι φιλόσοφοι τις θεωρούσαν έγκυρους συνομιλητές. Η Ασπασία της Μιλήτου ιδιαίτερα ξεχώριζε μεταξύ των εταίρων για την εκτίμηση που καυχιόταν ανάμεσα σε διανοούμενους και άνδρες της εξουσίας.
Αυτή η φήμη της κόστισε πολλή κριτική και φθόνο αλλά της επέτρεψε επίσης να συνομιλήσει με μερικές από τις σημαντικότερες μορφές της εποχής όπως ο Σωκράτης που της σύχναζε συχνά και συνιστούσε στους μαθητές του να μελετούν μαζί της.
Αυτοί που ξέρουν να σκέφτονται αλλά δεν ξέρουν να εκφράζονται είναι σαν αυτούς που δεν ξέρουν να σκέφτονται.
-Περικλής-
Ένας υπέροχος ομιλητής
Ανάμεσα στους διάφορους κλάδους, οι εταίρες ήταν ιδιαίτερα μορφωμένοι ρητορική τέχνη (ή ρητορική) και η Ασπασία δεν ήταν εξαίρεση. Λέγεται ότι ακόμη και ο Σωκράτης γοητεύτηκε από την εξυπνάδα του. Κατάφερε να πείσει τον Πλάτωνα για τις πνευματικές δυνατότητες των γυναικών όταν μορφώθηκαν έξω από τα στενά όρια που τους επέβαλαν οι αθηναϊκοί θεσμοί.
Χάρη στις ικανότητές του κέρδισε την αναγνώριση και κέρδισε τον κυβερνήτη Περικλή ότι ένιωθε για εκείνη όχι μόνο σωματική έλξη αλλά και ένα ειλικρινές αίσθημα αγάπης. Λέγεται ότι δεν μπορούσε να την παντρευτεί λόγω της αλλοδαπής του ιδιότητας αλλά ότι παρόλα αυτά άφησε τη νόμιμη σύζυγό του για εκείνη.
Αριστοφάνης υποστήριξε ειρωνικά ότι η Ασπασία ήταν αυτή που έγραψε τους λόγους του Περικλή και κατεύθυνε τις πολιτικές του όπως για παράδειγμα όταν η Αθήνα παρενέβη σε μια διαμάχη μεταξύ της πόλης της Μόνο το Μιλέτο τάσσεται υπέρ του τελευταίου.
Μετά τον θάνατο του Περικλή, λέγεται ότι ήταν αυτή που έχτισε την πολιτική καριέρα του νέου της εραστή Λυσικλή, ενός κοινού έμπορου βοοειδών που γρήγορα έφτασε να παίξει σημαντικό πολιτικό ρόλο στην πόλη. Για άλλη μια φορά η Ασπασία έδειξε την οξυδέρκεια της στις πολιτικές σχέσεις και την επιρροή που μπόρεσε να ασκήσει χάρη στις ρητορικές της ικανότητες.
Τι γνωρίζουμε για τις ομιλίες του;
Η μελέτη του ρόλου των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα σημαίνει αντιμετώπιση της απουσίας άμεσων αποδείξεων της δουλειάς τους. Αναγκαζόμαστε λοιπόν να παρακολουθούμε την ιστορία της ζωής τους σχεδόν πάντα με βάση τις μαρτυρίες άλλων που μερικές φορές μπορεί να αποδειχθούν αμφίβολης αξιοπιστίας.
Η γλώσσα, ο λόγος, είναι μια άλλη μορφή εξουσίας, μια από τις πολλές που μας έχουν αρνηθεί.
-Saly Victory-
Σε ένα παράδειγμα ρητορικού λόγου που της αποδίδεται, η Ασπασία ρωτά τον στρατιώτη Ξενοφώντα και τη σύζυγό του Φιλεσία αν θα ήθελαν να συναλλάσσονται με τους συζύγους των γειτόνων τους, αν αποδεικνύονταν καλύτεροι σύζυγοι από αυτούς. Μη λαμβάνοντας καμία απάντηση, η Ασπασία τους πιέζει: αν θέλετε και οι δύο να έχετε τον καλύτερο σύζυγο και την καλύτερη δυνατή γυναίκα, σημαίνει ότι θέλετε και οι δύο να είστε ο καλύτερος σύζυγος και η καλύτερη δυνατή σύζυγος αντίστοιχα.
Εδώ βλέπουμε ξεκάθαρα την ευχαρίστηση της ευχαρίστησης μέσα από τη λέξη. Αυτή η ρητορική σύνθεση δεν εκφράζει μια λογική αλήθεια αλλά είναι ένας λόγος που χαροποιεί το αυτί και καλεί το ζευγάρι να δεσμευτεί για συμβίωση. Ένα παρόμοιο στυλ μπορεί να βρεθεί στο διάσημο Επικήδειος Λόγος με την οποία ο Περικλής παρενοχλούσε το πλήθος κατά την ετήσια δημόσια κηδεία για τους νεκρούς στον πόλεμο.
Φιγούρα φεμινισμού
Η Ασπασία της Μιλήτου είναι ένας από τους πιο εμβληματικούς χαρακτήρες του 5ου αιώνα π.Χ. στην Ελλάδα γιατί δεν προσαρμόστηκε ποτέ στον παραδοσιακό ρόλο των Αθηναίων που τις ήθελε καλές και τίμιες σύζυγοι. Σε μια κοινωνία όπου το μόνο καθήκον της γυναίκας ήταν να είναι η σκιά του συζύγου της, η εικόνα της παρέμενε πάντα σε αντίθεση με αυτή των συνομηλίκων της.
Καθιερώθηκε ως ηγετική φυσιογνωμία στο πολιτιστικό τοπίο της δημοκρατικής Αθήνας και έπαιξε σημαντικό ρόλο στη χειραφέτηση των γυναικών. Διδάσκοντας πολιτισμό σε νέους Αθηναίους, έθεσε τα θεμέλια για τη μελλοντική τους ενασχόληση με τη δημόσια ζωή της πόλης. Επίσης ποτέ δεν παρέλειψε να διεκδικήσει την αξιοπρέπεια των γυναικών στις ομιλίες του.
Η Ασπασία της Μιλήτου αντιπροσωπεύει μια από τις πρώτες γυναικείες απόψεις στο ιστορία και στο ιστορία. Είναι η κύρια μαρτυρία ενός άλλου τρόπου κατανόησης της Περικλείας Αθήνας και μας δείχνει ότι ακόμη και εκεί κάποιες γυναίκες κατάφεραν να κερδίσουν τον δικό τους χώρο.
