Ο όρος ultracrepidary έχει επανέλθει στη μόδα τα τελευταία χρόνια να εντοπίσουμε έναν τύπο ανθρώπου που – μακριά από τον κίνδυνο εξαφάνισης – στις μέρες μας τυγχάνει να συναντάμε όλο και πιο συχνά. Μιλάμε για αυτούς που νιώθουν πάντα υποχρεωμένοι να εκφράσουν τη γνώμη τους, ειδικά για θέματα που ξεπερνούν τις γνώσεις τους.
Αυτοί που δεν σιωπούν ποτέ που μας διορθώνουν συνεχώς που δίνουν καλές συμβουλές με κάθε ευκαιρία και που πιστεύουν ότι έχουν τα πάντα για τη ζωή έχουν καταλάβει. Αλλά πάνω από όλα εκείνοι που ποτέ δεν ξέρουν πώς να αναγνωρίσουν ποιος είναι πραγματικά ικανός σε έναν συγκεκριμένο τομέα.
Μερικές φορές η γλώσσα μας επιφυλάσσει εκπλήξεις και αποδεικνύεται πολύ πιο πλούσια από όσο νομίζουμε, ειδικά όταν πρέπει να ορίσουμε συμπεριφορές που βλέπουμε συχνά. Ο υπερκρεπιδαριανισμός είναι αναμφίβολα μια ιδιαίτερα περίπλοκη λέξη που πρέπει να θυμόμαστε και ακόμη και να προφέρουμε. Ωστόσο, είναι ένας όρος που όπως θα δούμε έχει πολύ αρχαία προέλευση και είναι πολύ διαδεδομένος.
Υπάρχει στα αγγλικά ( υπερκρεπιδαρισμός ) στα γαλλικά ( υπερκρεπιδανισμός ) στα Βοσνιακά ( υπερκρεπιδαρισμός )… Ένα σημάδι ότι ολόκληρος ο κόσμος είναι μια χώρα και κατοικείται από πάρα πολλούς ανθρώπους με μια σχεδόν εμμονική τάση να σχόλιο και να δίνει συμβουλές για θέματα που συχνά είναι δύσκολο να κατανοηθούν. Ας μην παρεξηγηθούμε όμως: όλοι έχουμε το πλήρες δικαίωμα να εκφράσουμε τη γνώμη μας για οποιοδήποτε θέμα.
Ωστόσο, το να ξέρουμε πώς να το κάνουμε με ταπεινότητα ξεκινώντας από την απαραίτητη επίγνωση ότι δεν μπορούμε να κυριαρχήσουμε σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης γνώσης λέει πολλά για εμάς. Εξαιτίας αυτού η συμπεριφορά του υποκειμένου δεν προκαλεί έκπληξη υπερκρηπιδοειδές είναι ένα πολυσυζητημένο θέμα στον τομέα της ψυχολογίας . Ας μάθουμε γιατί.
Πάντα έχεις καλύτερη γνώμη για πράγματα που δεν ξέρεις.
-Gottfried Wilhelm Leibniz-
Ultracrepidario: ποιος είναι και γιατί συμπεριφέρεται έτσι;
Αν σχολιάζουμε τις υπέροχες εικόνες της κρυμμένης πλευράς του φεγγαριού που μπορέσαμε να δούμε πρόσφατα χάρη στο κινεζικό ανιχνευτή Chang'e-4 ο υπερκρεπιδάριος στην υπηρεσία θα βγάλει μια άξια θεωρία Καρλ Σάγκαν . Αν συζητήσουμε για πολιτική, θα τον δούμε έτοιμο εκεί στον άμβωνα να περιμένει να ριχτεί σε έναν μονόλογο à la Winston Churchill.
Δεν έχει καμία διαφορά αν είναι ποδόσφαιρο, οικονομία ή κβαντική φυσική, θα είναι πάντα εκεί έτοιμος να σου δείξει πόσα ξέρει.
Τα υπερκρεπιδάρια έχουν απαντήσεις για όλα. Δεν ξέρουν πώς να σιωπούν ούτε έχουν επίγνωση των ορίων τους και το χειρότερο, δεν ξέρουν πώς να σέβονται τους άλλους. Θέλουν πάντα να ξεχωρίζουν με κάθε κόστος και για αυτόν τον λόγο δεν διστάζουν να μας βάλουν σε άσχημο φως.
Αν αναρωτηθούμε ποια είναι η ακριβής προέλευση αυτής της λέξης, πρέπει να επιστρέψουμε στον Απελλή της Κω, έναν διάσημο Έλληνα ζωγράφο που έζησε τον 4ο αιώνα π.Χ.
Μπροστά σε αυτά τα σχόλια ο Απελλής της Κω τον επέπληξε: Ας μην κρίνει ο ράφτης παραπάνω Ας μην κρίνει ο τσαγκάρης πάνω από το παπούτσι ). Da qui la locuzione latina Sutor ne ultra crepidam!.
Ultracrepidarians και το φαινόμενο Dunning-Kruger
Οι Ultracrepidarians ενεργούν με βάση μια πολύ βασική αρχή: όσο λιγότερα γνωρίζουν, τόσο περισσότερο νομίζουν ότι ξέρουν κάτι. Αυτή η σχέση ανταποκρίνεται σε αυτό που στην ψυχολογία είναι γνωστό ως φαινόμενο Dunning-Kruger.
Το αποτέλεσμα Ντάνινγκ-Κρούγκερ Είναι μια πολύ κοινή γνωστική προκατάληψη όπου τα άτομα με περιορισμένες γνωστικές και διανοητικές ικανότητες τείνουν (κατά μέσο όρο αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις) να υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους.
Κοινωνική ψυχολογία και κάποιες μελέτες όπως αυτές που διεξήγαγαν οι ψυχολόγοι Marian Krak και Andreas Ortman του Πανεπιστημίου του Βερολίνου έχουν επισημάνει ενδιαφέρουσες πτυχές. Προπαντός οι υπερκρεπιδαριακοί μπορούν να φτάσουν ακόμη και στο σημείο να κατέχουν θέσεις εξουσίας.
Στην κοινωνία μας μάλιστα, κάποιοι άνθρωποι καταλαμβάνουν θέσεις για τις οποίες δεν έχουν επαρκείς δεξιότητες. Ωστόσο, χάρη στην υπερβολική αυτοεκτίμησή τους και εξωστρεφής και αποφασιστική στάση όσοι επιδεικνύονται μπορούν να φτάσουν σε θέσεις που δεν αποκτούν άλλοι πιο ικανοί.
Ποτέ μην υποτιμάτε ένα υπερκρεπιδοειδές
Υπάρχουν ultracrepidarians που έχουν μείνει στην ιστορία με τη συμπεριφορά τους. Για παράδειγμα, η περίπτωση του McArthur Wheeler είναι πολύ διάσημη, ενός ανθρώπου που λήστεψε μια τράπεζα στο Πίτσμπουργκ το 1990. Όταν οι αρχές τον συνέλαβαν εξεπλάγη πολύ γιατί ήταν πεπεισμένος ότι δεν μπορούσαν να τον δουν.
Μάλιστα, ισχυρίστηκε ότι έβαλε χυμό λεμονιού στο πρόσωπο και το σώμα του για να γίνει αόρατος. Είναι σαφές ότι ο νεαρός Wheeler έπασχε από ψυχολογική διαταραχή, αλλά η πεποίθηση με την οποία εξήγησε την επίδραση του χυμού λεμονιού στην υποτιθέμενη αόρασή του τράβηξε την προσοχή των ειδικών.
Πέρα από οριακές περιπτώσεις όπως αυτή, ωστόσο, υπάρχει κάτι που αξίζει να ξεκαθαρίσουμε: Οι υπερκρεπιδαριακοί είναι ικανοί να προκαλέσουν βλάβη. Έχοντας έναν πατέρα, μια αδερφή, ένα αφεντικό ή έναν γείτονα με την εμμονή να κριτικάρει τα πάντα, πάντα έτοιμος να υποτιμήσει τις ικανότητές μας ή να υποδείξει αυτό που λέμε μπορεί να δώσει ζωή σε έναν σπουδαίο ψυχολογικό στρες .
Το ιδανικό είναι να μην πέσεις στις προκλήσεις τους. Ωστόσο όταν αναγκάζεσαι να ζεις με έναν υπερκρεπιδάριο κάθε μέρα, χρειάζονται πιο δραστικά μέτρα για να σταματήσει η παρέμβασή του . Το να ξεκαθαρίσουμε, για παράδειγμα, ότι αυτή η συμπεριφορά είναι επιβλαβής και προσβλητική θα μπορούσε να είναι μια στρατηγική. Μια άλλη αναμφίβολα πιο ακραία λύση θα μπορούσε να είναι να κρατηθεί όσο το δυνατόν πιο μακριά από άτομα αυτού του είδους. Ακόμα κι αν φαίνεται υπερβολικό, πρέπει να αξιολογήσουμε αυτήν την επιλογή .
