Η κοινωνία μας αιχμαλωτίζει με τον ιλιγγιώδη ρυθμό της και μας αποτρέπει από το να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε αυτά που κάνουμε και λέμε στα παιδιά μας. Πόσες φορές έχουμε πει ή ακούσει την παρακάτω ή παρόμοια φράση; Ανδρέας! Κακός! Δεν χτυπάς την αδερφή σου . Ακούγεται γνώριμο αυτό; Ναι σε εμάς. Το έχουμε ακούσει άπειρες φορές και μάλλον το έχουμε πει. Το να βάζεις ταμπέλα σε κάποιον είναι πολύ εύκολο.
Σίγουρα συμπεριφέρθηκε άσχημα αλλά υπάρχει μεγάλη διαφορά στο να τον αποκαλούν κακό. Μία από τις πιο σημαντικές πτυχές που πρέπει να συνειδητοποιήσετε αυτή την πτυχή είναι να κάνετε διάκριση μεταξύ της ίδιας της πράξης, της συμπεριφοράς του παιδιού και, από την άλλη πλευρά, του παιδιού. Πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ πράξης και προσώπου και κυρίως να δίνουμε μεγάλη προσοχή στις ταμπέλες. Ας το δούμε καλύτερα με την ιστορία του Η Κοκκινοσκουφίτσα και ο Μεγάλος Κακός Λύκος.
Η επισήμανση των ανθρώπων είναι πολύ επικίνδυνη
Αν ο πατέρας της Αντρέα λέει μια τέτοια φράση είναι επειδή τη λέει ο γιος έκανε κάτι λάθος και η συμπεριφορά του δεν είναι κατάλληλη. Τώρα Αυτό που είναι λάθος και λάθος είναι η ίδια η συμπεριφορά, όχι ο Αντρέα. Αν πάντα μπερδεύουμε τις συμπεριφορές και τις πράξεις των παιδιών μας με τον εαυτό τους, μάλλον αποδυναμώνουμε την αυτοεκτίμησή τους σιγά σιγά και χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
Δεν είναι το ίδιο να λες ότι αποσπάσαι την προσοχή (ως μεταβλητή προσωπικότητας) όπως να πεις ότι αποσπάσαι (συμπεριφορά). Εξαιτίας αυτού είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι τα παιδιά λένε ότι ο λύκος του Κοκκινοσκουφίτσα είναι κακό. Του δίνουν ένα χαρακτηριστικό προσωπικότητας (είναι κακός) γιατί ήθελε να φάει την Κοκκινοσκουφίτσα.
Το συμπέρασμα βγαίνει γρήγορα: θέλει να το φάει γιατί είναι κακός. Και μόνο οι κακοί κάνουν κάτι τέτοιο. Και προφανώς μετά από πολύ διάβασμα παραμύθια με τον λύκο ( Κοκκινοσκουφίτσα Τα τρία γουρουνάκια Ο λύκος και τα επτά παιδιά Ο Πέτρος και ο λύκος κ.λπ.) και ότι εμείς οι γονείς τους έχουμε πει ότι είναι κακοί γιατί θέλουν να βλάψουν τους πρωταγωνιστές οι λύκοι έχουν χαρακτηριστεί κακοί . Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια.
Ο λύκος προφανώς δεν είναι κακός. Ο λύκος θέλει να φάει την Κοκκινοσκουφίτσα επειδή πεινάει, όχι επειδή είναι κακός. Αν δώσουμε στα παιδιά μας αυτή την εξήγηση, θα έχουν πιο ρεαλιστικές, υγιείς και θετικές προσδοκίες. Οι καημένοι λύκοι έχουν πολύ κακή φήμη! Με αυτόν τον τρόπο θα αλλάξουμε τις κρίσεις μας.
Η τέχνη της περιγραφής συμπεριφορών: ο λύκος δεν είναι κακός
Ο φιλόσοφος και ψυχολόγος Luis Cencillo χρησιμοποίησε μια πολύ πρακτική έννοια: la επανασχεδιασμός. Ο επανασχεδιασμός συνίσταται στην αλλαγή μιας απόδοσης για μια άλλη πιο προσαρμοστική. Για παράδειγμα, αντί να πει κανείς ότι ένα παιδί είναι περίεργο και άπιαστο, μπορεί κανείς να του επανασηματικοποιήσει (επανασημειώσει) και να το αποκαλέσει ντροπαλό.
Αλλά πόσο δύσκολο είναι να αφαιρέσετε μια ετικέτα αφού την βάλετε, σωστά; Μια ετικέτα είναι πολύ εύκολο να εφαρμοστεί αλλά πολύ δύσκολο να αφαιρεθεί. Αυτός είναι ο λόγος που ο ψυχολόγος Alberto Soler χρησιμοποιεί τη σύγκριση των ετικετών των βάζων. Μόλις βάλουμε ταμπέλα σε ένα παιδί ( νευρικός κακός, έξυπνος, ταραγμένος συνεργάτης κ.λπ.) είναι πολύ δύσκολο να αλλάξεις αυτή την ετικέτα παρά τα στοιχεία που αποδεικνύουν το αντίθετο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητο να δίνετε μεγάλη προσοχή.
Τα ανθρώπινα όντα τείνουν να χαρακτηρίζουν αυτούς που συναντούν ή τις κρίσεις που ακούν. Και γενικά έχουμε την τάση να σεβόμαστε αυτές τις ταμπέλες. Ο Χένρι Φορντ είπε, είτε πιστεύεις ότι μπορείς να το κάνεις είτε όχι, θα έχεις δίκιο.
Η ιστορία του Galton: οι συνέπειες του να έχεις μια ετικέτα
Μια κλασική ιστορία που χρησιμοποιείται για να εξηγήσει τις συνέπειες της ανάληψης μιας ταμπέλας ή ενός ρόλου είναι Ο περίπατος του Γκάλτον. Ο Φράνσις Γκάλτον ήταν ξάδερφος του Κάρολου Δαρβίνου. Ένα πρωί αποφάσισε να πάει σε ένα πάρκο νομίζοντας τον εαυτό του ότι ήταν ο χειρότερος άνθρωπος στον κόσμο.
Δεν μιλούσε σε κανέναν, θεωρούσε μόνο τον εαυτό του ένα απεχθές ον. Τι παρατήρησε ο Galton στους ανθρώπους που συνάντησε στην πορεία του; Οι περισσότεροι άνθρωποι απομακρύνθηκαν από αυτόν και τον κοίταξε με τρομαγμένη έκφραση. Έκπληξη σωστά; Αυτή είναι η δύναμη των ετικετών.
Επιστρέφοντας στην προηγούμενη εξήγηση γιατί ο λύκος δεν είναι κακός με τον ίδιο τρόπο δεν υπάρχουν κακά παιδιά. Ωστόσο, είναι συνηθισμένο να ακούμε ότι ο Tizio είναι κακός. Ας θυμηθούμε ότι όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με λανθασμένη συμπεριφορά υπάρχει πάντα ένας λόγος που πρέπει να ακούγεται και μια ανάγκη που πρέπει να γίνεται σεβαστή.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να δικαιολογήσουμε αυτή τη στάση, το αντίθετο, αλλά μάλλον να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί το παιδί συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Για το σκοπό αυτό το καλύτερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε με τα παιδιά και τους μαθητές μας είναι περιγράψουν τη συμπεριφορά τους αντί να τους προκρίνει.
Ας αναλογιστούμε τις εξηγήσεις και τις ταμπέλες που αποδίδουμε στα παιδιά μας και τις συνέπειές τους. Η άποψή μας για τα πράγματα μπορεί να κάνει την άποψή τους πιο ευέλικτη, υγιή και προσαρμοστική.
